Waarde is een fruitig Oranjedorp

Gezicht op Waarde

De Zeeuwse lijfspreuk Luctor et Emergo (Ik worstel en ontzwem) is sterk van toepassing op Waarde. Het dorp viel sinds de middeleeuwen zeker vijftien maal ten prooi aan dijkdoorbraken en daarmee gepaard gaande overstromingen. In tegenstelling tot andere nederzettingen, zoals het op enkele kilometers afstand in de Westerschelde liggende Valckenisse, kwam Waarde namelijk steeds weer boven water.

Waarde ligt in een mooie hoek van Zuid-Beveland. Volgens de gemeente Reimerswaal verdienen veel inwoners hun brood als zelfstandig ondernemer, vooral in de landbouw. Behalve in de akkerbouw vinden agrariërs er hun bestaan in de fruitteelt (appels en peren).

Westerscheldedijk met rechts Slikken van Waarde

Leugenkot (praathuisje) in Waarde

Rust

Vanaf de Westerscheldedijk kun je bij helder weer tientallen kilometers ver kijken. Stuit je bij veel aan het water gelegen locaties in Zeeland bij mooi weer op grote drukte,hier is het een stuk rustiger. Uiterst waardevol zijn de slikken van Waarde, waar zeekraal en lamsoor groeien. Vroeger waren dat groenten voor de armen, tegenwoordig worden ze als delicatesse in restaurants geserveerd.

Monniken

Waarde, dorpskerk

In Waarde wordt ook in de 21e eeuw de zondagsrust nog in ere gehouden. Zodoende wordt op de dag des Heeren de stilte doorgaans slechts onderbroken door klokgelui. De eerste kerk van Waarde werd waarschijnlijk in het eerste kwart van de 13e eeuw gebouwd op initiatief van Cisterciënzer monniken. Zij hadden bij Waarde een grangia, anders gezegd uithof, in de vorm van een agrarisch bedrijf. Behalve met landbouw hielden ze zich net als op veel andere plaatsen in Zeeland, bezig met het bedijken van polders. Het aan Maria en Jacobus Major (Jacobus de Meerdere) gewijde bedehuis van Waarde was in de 15e eeuw een stenen hallenkerk met toren. Waarschijnlijk telde de kerk twee beuken. Het gebouw werd in 1589 in de as gelegd. Daarbij bleven alleen de zuidbeuk en de sacristie gespaard. De zuilen van de noordbeuk zijn nog altijd te zien in de noordmuur van de kerk.

Adullamkerk Waarde

Door het wegvallen van de noordbeuk staat de 14e eeuwse toren er min of meer verweesd bij. Een bijzonder element is de graftombe van Gillisvan der Nisse in de dwarskapel van de kerk. Deze kapitein van de burgerwacht kwam 24 maart 1657 om het leven bij onlusten in Goes. De preekstoel dateert van 1701. De kerk bevat verder twee zandloperhouders. De ene is aangebracht aan de kansel en de tweede aan een schot voor de stoelen. Dominees waren op veel plaatsen gebonden aan de zandloper. Was deze na te zijn omgedraaid voor de tweede keer leeggelopen, dan moest het ‘amen’ op de preek volgen. Op overtreding stond meestal een boete. Kerkhistoricus G. J. Lepoeter maakte een beschrijving van de kerk. Klik hier voor meer informatie.

De Gereformeerde Gemeente kerkte vanaf 1925 aan de Havenstraat 3. Nadat het gebouw diverse malen was vergroot en steeds weer te klein werd, volgde er nieuwbouw in de vorm van de Adullamkerk aan de Meezeweg. Deze is in 2011 geopend. Klik hier voor website

Prins Claus

Molen WaardeIn Waarde staat verder De Hoed, een van de vier laatste standerdmolens in Zeeland, de andere zijn respectievelijk te vinden in Sint Annaland, Groenendijk en Retranchement. Klik hier voor gegevens molen Molen De Hoed werd gebouwd in Gent, was vervolgens blikvanger langs de Oude Rijksweg in Kruiningen en belandde tenslotte in Waarde.

Prins Claus opende daar op 23 september 1993 de gerestaureerde wiekendrager in zijn functie als beschermheer van vereniging De Hollandse Molen. Na de officiële toespraken in de Nederlandse Hervormde kerk liep het hele dorp uit voor de openingsplechtigheid, waaronder een massa schoolkinderen. Die kregen allemaal een hand van de prins, die zich niets aantrok van het tijdschema en zo Waarde een onvergetelijke dag bezorgde. Prinses Beatrix, die na het overlijden van prins Friso in 2014 beschermvrouwe werd van De Hollandse Molen, accepteerde uitnodiging om de opening van de Zeeuwse Molendag op 5 september 2015 luister bij te zetten door het openen van een tentoonstelling in molen De Hoed. Zodoende is de kwalificatie Oranjedorp voluit van toepassing op Waarde.

Polders

Tot de voormalige gemeente Waarde, welke in 1970 is opgegaan in de gemeente Reimerswaal behoorde ook Gawege. Klik hier voor website gemeente Tot het grondgebied van Waarde behoren de Westveerpolder, de Emanuelpolder en de Valkenissepolder. De Emanuelpolder is bij de bedijking in 1864 genoemd naar genoemd naar Emmanuël Primus Ghislaine baron Van der Linden d’Hoogvorst, een van de eigenaren van de ambachtsheerlijkheden Maire en Valkenisse. Logies: de enige overnachtingsmogelijkheid in Waarde bestaat uit een B en b-vestiging.

Detail voorgevel gemeentehuis Waarde